Wiele osób jeszcze za życia decyduje się na spisanie testamentu, w którym określają, co powinno stać się z ich majątkiem po śmierci. Co jednak w sytuacji, gdy zmarły nie zostawił testamentu lub też jest on nieważny? Wówczas mamy do czynienia z dziedziczeniem ustawowym.
Zasady dziedziczenia ustawowego
Zasady dziedziczenia ustawowego szczegółowo reguluje kodeks cywilny. Zgodnie z nim powołanie do spadku może wynikać z ustawy lub też z testamentu zmarłego. Dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał nie chce lub nie może przyjąć spadku. Oprócz oczywistych sytuacji, gdy spadkobiorca nie żyje lub osoba prawna powołana do spadku nie istnieje w chwili otwarcia spadku zgodnie z artykułem 928 k.c. spadkobiorca może zostać uznany za niegodnego, który zostaje wyłączony z dziedziczenia tak, jakby nie dożył otwarcia spadku. Dzieje się tak, gdy:
- dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;
- podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;
- umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.
Z żądaniem uznania kogoż za spadkobiercę niegodnego można wystąpić w ciągu roku od dnia, w którym wyszła na jaw przyczyna niegodności, nie później jednak niż przed upływem lat trzech od otwarcia spadku. Zgodnie z art.930§2 kc spadkobierca nie może być uznany za niegodnego, jeżeli spadkodawca mu przebaczył.
Kto jest spadkobiercą ustawowym?
Po wyłączeniu osób nieuprawnionych do otrzymania spadku, zgodnie z zasadami dziedziczenia ustawowego musimy się przyjżeć po kolei kilku grupom spadkobierców zaczynając od małżonka, a kończąc na dalszych krewnych. Spadkobiercy powołani w dalszej kolejności dochodzą do spadku jedynie wtedy, gdy brak osób powołanych przed nimi lub osoby te nie chcą dziedziczyć.
Grupy spadkobierców w poszczególnych liniach wyglądają następująco:
- małżonek oraz dzieci i dalsi zstępni spadkodawcy,
- małżonek oraz rodzice, rodzeństwo i zstępni rodzeństwa spadkodawcy,
- dziadkowie spadkodawcy i ich zstępni,
- dzieci małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło otwarcia spadku,
- gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy albo Skarb Państwa.
Co jeśli spadkodawca zmienia tę kolejność poprzez zapis w testamencie? Jeśli nawet zdecyduje się on na przekazanie całego majątku osobom niespokrewnionym, to niezależnie od tego rodzinie zmarłego przysługuje zachowek. Ciekawą sytuacją jest też ta, gdy zmarły nie uwzględnił w testamencie całego spadku. Wówczas nieuwzględniona część majątku podlega dziedziczeniu ustawowemu.
Dziedziczenie ustawowe. Prawnik, Warszawa
Choć zasady dziedziczenia ustawowego na pozór wydają się proste, rzeczywistość lubi stawiać nas przed wieloma wyzwaniami:
- nie zgadzamy się lub przeciwnie, chcemy, uznania nieważności testamentu;
- osoby, co do których mamy wątpliwości, czy są wyłączone z dziedziczenia czy też nie (np. małżonek w separacji, nieślubne dzieci itd.) domagają się swojej części spadku;
- spadkobiorca wynikający z testamentu nie zgadza się na wypłacenie pełnej kwoty zasiłku spadkobiorcom ustawowym
- nie potrafimy samodzielnie określić wielkości i wartości spadku
W tej i wielu innych sytuacjach niezbędne może okazać się skorzystanie ze wsparcia doświadczonego radcy prawnego lub adwokata. Wybór odpowiedniej kancelarii jest niezwykle ważny, gdyż zdarza się, że proste błędy i niedopatrzenia prawnika mogą skutkować utratą praw o ogromnej wartości.
Zapraszamy do kontaktu we wszystkich sprawach spadkowych, w tym w zakresie postępowania spadkowego, dziedziczenia z testamentu, prawa do zachowku, dziedziczenia z dobrodziejstwem inwentarza, dziedziczenia firm i spółek, odrzucenia spadku, zrzeczenia się spadku, itp. Nasi najlepsi adwokaci i radcy prawni udzielą porady prawnej w Warszawie lub będą reprezentować Państwa w sądach.